ustawienia podstawowe: Walzenlage & Grundstellung

Pierwotnie by zaszyfrować lub odszyfrować wiadomość należało wybrać trzy wirniki (spośród 5 dostępnych) i osadzić je w maszynie w odpowiedniej kolejności. W języku niemieckim parametr ten określano mianem Walzenlage (dosłownie: położenie wirników) . Następnie na każdym z wirników wybierano ustawienie początkowe - tj. ustawiano odpowiednią literę (lub cyfrę - w zależności od modelu). Ustawienie początkowe w nomenklaturze Enigmy nazywano w j. niemieckim terminem Grundstellung (ustawienie podstawowe). Jako, że każdy z wirników zapewniał inne połączenia wewnętrzne oba powyższe parametry jak i rodzaj użytego reflektora (UKW-A, UKW-B lub UKW-C) musiały być wcześniej znane obu stronom komunikacji. We wczesnych wersjach Enigmy pierścień był na stałe przytwierdzony do wirnika i obracał się tylko wraz z nim.

Ringstellung

W celu zwiększenia liczby możliwych kombinacji ustawień w późniejszym okresie dodano możliwość ustawienia położenia pierścienia względem osi wirnika. Ustawienie to nosiło właśnie nazwę Ringstellung (niem. Ring - pierścień, Stellung - ustawienie) i wprowadzało dodatkowe przesunięcie (offset) względem standardowych ustawień wirników (sprzed modyfikacji). Aby ustawić pierścień we właściwej pozycji najpierw odhylano sworzeń sprężynowy w prawą stronę, tak by pierścień mógł się swobodnie przesuwać na korpusie wirnika. Następnie obracano pierścieniem tak by czerwony trójkąt wskazywał żądaną pozycję - patrz zdj. 2. Po zwolnieniu sworznia, zostaje on zatrzaśnięty w otworze z boku pierścienia, co uniemożliwia dalsze poruszanie się pierścienia względem osi wirnika.

Tutaj ważna uwaga, bo dla mnie to przez dłuższy czas nie było do końca jasne: przesunięcie pierścienia nie zmieniało układu wewnętrznych połączeń elektrycznych w wirniku!. Zmianie ulegała relacja pomiędzy wewnętrznymi połączeniami a literami wybitymi na pierścieniu. Następowało wówczas przesunięcie. Parametry maszyny odczytywane z książki kodów dla każdego dnia zawierały m.in ustawienie pierścieni dla każdego z wirników. Parametr ten ulegał częstej zmianie i jako taki stanowił element kodu zabezpieczeń. Na obracanym pierścieniu występowało też nacięcie (wyżłobienie), od którego zależał obrót następnego wirnika. Zatem zmiana położenia pierścienia determinowała też moment obrotu kolejnego wirnika, a to już miało przełożenie na obwód elektryczny. Szczegółowy opis działania tego mechanizmu znajdziesz tutaj.

zdj. 2 ustawienie pierścienia względem osi wirnika(Ringstellung)


zdj. 3 kompletny wirnik Enigmy (pierwszy od lewej strony) oraz jego części składowe na prawo. Źródło: Wikipedia